حتما تابحال در دانشکده های معماری، ماکت های مختلفی از یک ساختمان را دیده اید! با یک نگاه به این ماکت ها، می توانید تمامی بخش های یک ساختمان را ببینید و آن را تحلیل کنید. بوم مدل کسب و کار نیز دقیقا مانند یک ماکت است و یک دید کامل از بخش های مختلف کارتان را به شما می دهد.
بوم مدل کسب و کار ابزار جالبی است که با آن می توانیم مدل کسب و کار را به روشی آسان درک کرده، آن را شرح دهیم و بخش های مختلف را تحلیل کنیم. این مدل برای اولین بار توسط الکساندر اوستروالدر، معرفی شد.
مثلا در انواع بوم مدل کسب و کار، شما می توانید در مورد مشتریانی که به آنها خدمات می دهید اطلاعات بیشتری کسب کنید، کانال های مختلفی که از طریق آنها مشتری پیدا می کنید را بررسی کنید و… در این بررسی متوجه نقاط ضعف و قوت خود خواهید شد و با داشتن یک دید جامع از کسب و کارتان می توانید خود را به جایی که می خواهید، برسانید. همه اینها نهایتا منجر به افزایش فروش و درآمد شما خواهد شد.
با بوم مدل کسب و کار، علاوه بر درک مدل کسب و کار خود، می توانید از کسب و کار رقبایتان نیز سردربیاورید! در ادامه با وبسایت راستین همراه باشید تا با بخش های مختلف این مدل آشنا شوید.
1. بخش مشتری ها
مهم ترین مشتریان ما چه کسانی هستند؟ پرسونای مخاطب ما چیست؟ منطور از پرسونا این هست که از چه محدوده سنی، از چه قشری، از چه سطح درآمدی و… هستند.
مثال: تصور کنید که شما صاحب یک سالن آرایشی هستید. مهم ترین مشتریان شما عروس هایی هستند که به صورت روزانه برای انجام آرایش مراسم عروسی اشان به سالن شما می آیند. شما باید پرسونا و شخصیت مشتری های خود را بشناسید. مشتری شما خانم ها هستند، از رنج سنی بین 20 تا 50 سال، جویای زیبایی هستند، از قشر مرفه و متوسط جامعه هستند، معمولا افرادی پر انرژی و شاداب هستند، بیشتر آنها خانه دار و متاهلند و….
2. ارزش پیشنهادی
در بوم کسب و کار، ارزش پیشنهادی در مورد محصولات و خدمات بیزینسی شما صحبت می کند. شما کدام یک از دغدغه ها و نیازهای مشتریان را رفع می کنید؟ برای مشتریان خود چه کار و خدماتی را انجام می دهید؟ جذابیت و وجه تمایز شما نسبت به رقبا چیست؟
مثال: در مثال بالا شما صاحب یک سالن آرایشی بودید. شما نیاز به زیبایی و دیده شدن را در انسان ها را رفع می کنید. به آنها کمک می کنید تا به بهترینِ خود در زیبایی تبدیل شوند. البته شما یک وجه تمایز نسبت به همکاران خود دارید. با اینکه سالن شما در بهترین نقطه شهر واقع شده، قیمت های بسیار مناسبی دارید و مشتریان از قیمت های منصفانه و نتیجه کار بسیار خوب شما رضایت بالایی دارند.
3. کانال توزیع در بوم مدل کسب و کار
در این مرحله مشخص می کنید که شرکت از چه طریقی مشتری هدف خود را پیدا می کند و چگونه با آنها در ارتباط است؟ کانال های توزیع می توانند عمومی، اختصاصی و یا ترکیبی باشند.
مثال: شما صاحب یک سالن آرایشی بودید، شما از طریق کانال های اختصاصی خود مانند اینستاگرام، فیس بوک، وبسایت، شماره تماس سالن و… با مشتریان هدف خود ارتباط برقرار می کنید. همچنین شما می توانید از طریق کانال های عمومی مانند بنرهای تبلیغاتی و… مشتریان خود را پیدا کرده و با آنها ارتباط برقرار کنید و یا اینکه از طریق کانال های ترکیبی. مثلا اگر شما یک کار زیبایی برای یک فرد مشهور انجام دهید، این فرد مشهور در پیج اینستاگرامی شخصی خود از کارهای زیبایی سالن شما تعریفی انجام دهد و سپس شما مشتریان هدف خود را از میان دنبال کنندگان آنها پیدا و با انها ارتباط برقرار کنید که نوعی مشتری یابی به صورت ترکیبی است.
بیشتر بخوانید: سیستم سازی کسب و کار چیست؟
4. ارتباط با مشتریان
یکی از لازمه های موفقیت در بیزینس، ارتباط با مشتریان است. در این بخش مشخص می شود که مشتریان انتظار برقراری و حفظ چه نوع رابطه ای را دارند؟ و کدام یک از این رابطه ها برقرار شده است!
مثال: در مثال سالن آرایشی، ممکن است شما ارتباط از نوع کمک های شخصی داشته باشید یعنی به مشتری بگویید چه نوع سبک آرایشی بیشتر به شما می آید. نوع دیگر ارتباط به سمت خدمات خودکار است، مثلا در سوابق مشتری های پیشین خود ببینید که مشتری علاقه زیادی به استفاده از خدمات ناخن دارد، این نوع از مشتری ها را شناسایی کنید و به صورت خودکار اس ام اس های تبلیغاتی در مورد کاشت ناخن برای آنها بفرستید. نوع دیگری از ارتباط تشکیل انجمن است. با تشکیل این انجمن میان شما و مشتریان ارتباطات مستقیمی برقرار می شود و انها می توانند نظرات و مشکلات خود را با شما در میان بگذارند.
5. جریان درآمد در بوم مدل کسب و کار
مشتریان برای چه ارزش هایی در بیزینس شما حاضرند پول دهند؟ روش های ایجاد درآمد چیست؟ هم اکنون در کسب و کار شما چه مبالغی را می پردازند؟ آنها چگونه این مبالغ را می پردازند (آنلاین، نقدی، اقساطی)؟ ترجیح شما به عنوان صاحب بیزینس این است که چگونه مبلغ شما را بپردازند؟ هر جریان درآمد چگونه به درآمد کل کمک می کند؟ در این بخش از بوم مدل کسب و کار فقط درآمدها بررسی می شود.
مثال: شما صاحب یک سالن آرایشی بودید، از بخش های مختلف مانند اصلاح صورت، آرایش، مراقبت های پوستی، خدمات مو و… می توانید درآمد داشته باشید، سالن شما به قدری مشهور هست که حتی می توانید نام برند خود را بفروشید تا در شهرهای دیگر شعبه ای به نام برند شما زده شود، مشتریان شما باید هزینه های خود را به طور کامل و نقدی پرداخت کنند. بیشترین درآمد از شما از بخش میکاپ های مربوط به عروس است و…
6. منابع اصلی
منابع ایجاد ارزش شما چیست؟ کانال توزیع به چه منابعی نیاز دارد؟ ارتباط با مشتری نیازمند چه منابعی هست؟ و یا جریان درآمد شما به چه منابعی نیاز دارد؟ و…
مثال: در سالن آرایشی شما، «تامین زیبایی» ارزش است. منابع شما برای ایجاد این ارزش نیروی کار، سالن، نیروی خدماتی و … شماست. جریان درآمد شما به منابعی مانند خانم های نیازمند به انجام کارهای زیبایی، داشتن یک سالن شیک و تمیز، نیروی کار حرفه ای و کاربلد و… نیاز دارد. بخش ارتباط با مشتری شما از منابعی مانند مدیریت مجموعه، کارکنان حاضر در سالن، ادمین شبکه ی اجتماعی و… انجام می شود.
7. فعالیت های اصلی
فعالیت ها یعنی بتوانیم با استفاده از منابع ارزش ایجاد کنیم. در بوم مدل کسب و کار، فعالیت نوعی پل ارتباطی میان منابع و ارزش هاست. فعالیت یعنی تمام کارهایی که انجام می دهیم.
مثال: در سالن آرایشی، شما نیروی کار (منبع) برای ناخن کاری (ایجاد ارزشی به نام زیبایی ناخن) دارید. مجموعه فعالیت هایی که یک ناخن کار برای زیبایی انجام می دهد ازجمله فرنچ، استفاده از لاک ژل، سوهان کشی و… فعالیت های اصلی نام دارد.
8. شرکای کلیدی
برای بهبود فعالیت ها و کم کردن ریسک کسب و کارها، معمولا شرکت ها با یکدیگر همکاری های تجاری انجام می دهند. در این قسمت از بوم مدل کسب و کار مشخص می کنیم شرکای کلیدی ما چه کسانی هستند؟ شرکایمان چه کارهایی برای ما انجام می دهند؟ چه منابعی را از آنها بدست می آوریم؟
مثال: شما در سالن آرایشی خود کسی که کارهای مربوط به پاکسازی پوست را انجام می دهد ندارید. می توانید یک مرکز معتبر و اختصاصی برای پاکسازی پوست پیدا کنید و از آنها بخواهید در قبال همکاری با آنها، چند درصد از درآمد مربوط به پاکسازی را به آنها اختصاص دهید. شما منابعی مانند نیروی کار را از آنها تامین می کنید و آنها فعالیت پاکسازی پوست را برای مشتریان شما انجام می دهند.
9.ساختار هزینه ها
این بخش از بوم مدل کسب و کار، به ما می گوید هزینه های اصلی هر کسب و کار کدام ها هستند؟ گرانترین منابع هزینه ها کدامند؟ گرانترین فعالیت های اصلی کدامند؟ این هزینه ها می تواند همان کارهای اجرایی، هزینه ملک، اجاره، تبلیغات و… باشد. پیشنهاد میکنیم مقاله ” کاهش هزینه در کسب و کار ” سایت راستین را نیز مطالعه فرمایید.
مثال: در سالن آرایشی یکی از بیشترین هزینه ها مربوط به نیروی کار و تهیه مواد اولیه (منابع) است. از بیشتر هزینه های مربوط به فعالیت، فعالیت های رنگ مو و آرایشی است. از هزینه های مربوط به کانال توزیع؛ هزینه تبلیغات در اینستاگرام است.
چرا بوم مدل کسب و کار، اهمیت زیادی در سازمان ها دارد؟
درست است که نوآوری و ایجاد تغییرات در شرکت ها، در اوایل اختلال ایجاد می کند، اما نهایتا منجر به تغییرات مثبت بزرگی می شود. شما بدون اینکه برنامه ای داشته باشید، نمی توانید استراتژی خوبی برای تغییر و نوآوری داشته باشید.
برای اینکه یک سازمان بتواند تحول ایجاد کند، باید یک نقشه راه داشته باشد که شرکت را به سمت یک مدل تجاری منسجم در آینده هدایت کند. با کمک بوم مدل کسب و کار می توانید به طور دقیق بفهمید که سازمان شما امروز در کجا قرار دارد و فردا کجا خواهد بود و چگونه می توانید به آنجا برسید؟
در بوم مدل کسب و کار، شما چگونگی نوآوری را روی کاغذ برنامه ریزی می کنید و آن را از حالت تئوری خارج می کنید. مثلا شما با بوم مدل کسب و کار متوجه می شوید که بیشترین درآمد شما از کجاست؟ کجا بیشتر از همه هزینه می کنید؟ چگونه می توانید با شرکای کلیدی خود شریک شوید و با آنها تعامل داشته باشید؟ و… با بررسی دقیق این موارد یک دید کلی از وضعیت موجود خواهید داشت و بهترین راه ها را برای بهبود هر بخش پیدا خواهید کرد.
آینده شرکت شما در جزئیات پنهان است. با بوم مدل کسب کار و برنامه ریزی دقیق، آن را پیدا کنید و برای ایجاد خلاقیت هیجان انگیز در شرکت آماده شوید.
چگونه می توانم یک بوم مدل کسب و کار ترسیم کنم؟
مانند هر چیز دیگری، ترسیم بوم مدل کسب و کار نیاز به تخصص دارد و هر شغلی باید بوم کسب و کار خود را داشته باشد. مثلا بوم مدل کسب و کار شیرینی فروشی با بوم مدل کسب و کار پوشاک متفاوت است.
برای اینکه بوم مدل کسب و کار خود را ترسیم کنیم می توانیم از یک مشاور و یا بیزینس کوچ کمک بگیریم. در مقاله بیزینس کوچ کیست؟ می توانید با وظایف بیزینس کوچ ها آشنا شوید.
بیزینس کوچ ها و یا مشاورین شغلی به شما کمک می کنند تا کسب و کار خود را از جایی که هست، به جایی که می خواهید ببریدر و نهایتا به پیشرفت سغلی برسید.