تابه حال نام «پارادایم شیفت» به گوشتان خورده است؟ پارادایم شیفت در همه زمینه ها کاربرد دارد! از سیاست گرفته تا پزشکی، بیزینس، ورزش و روانشناسی و…
اولین بار یک فیلسوف و فیزیکدان آمریکایی به نام توماس کوهن، اصطلاح پارادایم شیفت را ابداع کرد.
اگر بخواهیم خود کلمه پارادایم را به مفهوم ساده توضیح دهیم، پارادایم در واقع یک الگوی ذهنی است که انسان ها با استفاده از این الگوها، عادات و رفتارهای خاصی را انجام می دهند.
پارادایم ها ممکن است درست و یا نادرست باشند و در جامعه آنقدر تکرار شود که تبدیل به یک عادت معمول شود.
اما پارادایم شیفت دقیقا به چه معناست؟ چه کاربردی دارد؟ چگونه می توان تغییر پارادایم داد؟ در ادامه با وبسایت راستین همراه باشید و این مقاله جذاب را از دست ندهید.
پارادایم شیفت چیست؟
مجموعه ای از نگرش ها، باورها، الگوهای فکری و فرهنگی که بر یک جامعه و یا گروه مسلط است و افراد جامعه و گروه آن را به منزله یک نگرش معمول می پذیرند پارادایم است.
شیفت به معنای تغییر است. پارادایم شیفت یعنی اینکه یک پارادایم (الگوی ذهنی) را جایگزین یک الگوی دیگر بکنیم.
مثلا: گروهک تروریستی داعش پارادایمی دارد که تصور می کنند با کشتن انسان های شیعه بی گناه، می توانند به بهشت برسند. پارادایم شیفت در افراد داعشی بسیار سخت است، چراکه اکثر آنها از کودکی تحت تاثیر این آموزش ها هستند.
مثلا: نظریه نیوتون جای خود را به نظریه انیشتین تغییر داد. نیوتون می گفت زمان در همه جای کیهان ثابت است. اما بعدها انیشتین ثابت کرد که گذر زمان در نقاط مختلف جهان هستی متغیر می باشد و در جاهایی که جاذبه زیاد است (مثلا نزدیکی سیاهچاله ها)، زمان کندتر می گذرد.
در واقع یک پارادایم شیفت از نظریه نیوتون به نظریه نسبیت انیشتین اتفاق افتاده است.
چه زمانی پارادایم شیفت اتفاق می افتد؟
به تصویر زیر نگاه کنید. احتمالا بیشتر شما در نگاه اول یک خرگوش می بینید. درست است؟
حالا ما می خواهیم یک پارادایم و نگرش جدید در شما ایجاد کنیم. بار دیگر با دقت نگاه کنید: «علاوه بر خرگوش، یک اردک هم در این تصویر وجود دارد! با کمی دقت آن را خواهید دید».
کوهن از توهم اردک-خرگوش استفاده کرد تا نشان دهد یک پارادایم شیفت باعث می شود که انسان ها اطلاعات را به روشی کاملا متفاوت ببینند و درک کنند.
کوهن، معتقد بود اگر افرادی که در یک حوزه کار می کنند، بر روی یک پارادایم به توافق نرسند علم به پیشرفت واقعی نمی رسد.
اما یک مشکلی که وجود دارد این است که پارادایم شیفت برای انسان ها دشوار است! مدت ها طول می کشد تا انسان ها دانش و علم قدیمی خود را جایگزین دانش و یا رفتار جدیدی بکنند.
تفاوت پارادایم شیفت با عادت چیست؟
پارادایم شیفت با عادت متفاوت است. پارادایم یک نگرش و الگوست که در ذهن وجود دارد. اما عادت در نتیجه تکرار عمل اتفاق می افتد. شما باید قبل از تغییر عادت و رفتاری، یک پارادایم شیفت انجام دهید.
تصور کنید که عادت دارید 10 صبح از خواب بیدار شوید، اما می خواهید برای سلامت روانی و جسمانی بیشتر، از این به بعد 6 صبح بیدار شوید. برای اینکار باید یک پارادایم شیفت ایجاد کنید و نگرش و الگوی جدیدی را در ذهن خود بکارید.
قبلا پارادایم شما این بود که 2 شب بخوابید، ساعت ها در فضای مجازی بگردید، صبح ها به محض بیدار شدن و حتی بدون خوردن صبحانه به محل کار خود بروید. برای ایجاد یک عادت جدید، باید پارادایم شیفت ایجاد کنید.
مثلا این نگرش را در ذهنتان ایجاد کنید که افراد موفق می توانند زمان خود را مدیریت می کنند. آنها زمانی را به ورزش، مدیتیشن و خوردن صبحانه اختصاص می دهند.
اگر این نگرش یا پارادایم شیفت را در وجود خود تقویت کنید، آن را انجام داده و تکرار کنید، می توانید عادت جدید 6 صبح بیدار شدن را پیدا کنید.
کرونا، چه تغییر پارادایمی در جهانیان ایجاد کرد؟
قبل از کرونا، ما عادت کرده بودیم در دورهمی ها و میهمانی های شلوغ شرکت کنیم، همدیگر را در آغوش بگیریم، بدون نگرانی در صف های طولانی و مکان های شلوغ باشیم، تا زمانی که مجبور نباشیم آنلاین خرید نکنیم و ویروس ها را زیاد جدی نگیریم!
اما کرونا، این ویروس کوچک سمج که آمد، یک پارادایم شیفت اساسی در مردم بوجود آورد. شاید تازه به حرف بیل گیتس برسیم که می گفت:
بزرگترین خطر برای بروز یک فاجعه جهانی موشک نیست، بلکه ویروس است! (بیل گیتس)
پیش از کرونا با شنیدن این جمله، زیاد احساس خطر نمی کردیم. اما این روزها اگر بشنویم که یک ویروس جدیدی شبیه به کرونا خواهد آمد، ترس تمام وجودمان را فرا می گیرد و این یعنی یک پارادایم شیفت! یک تغییر نگرش و باور در سطح جهانی…
یا بعد از کرونا، کسب و کارهای بیشتری به دور کاری روی آورند و موضوع دورکاری که قبلا بسیار سخت و نشدنی به نظر می رسید، اکنون قابل قبول تر است.
مورد دیگر همه گیر شدن خرید به صورت آنلاین است. بعد از کرونا برخی از اپلیکیشن های ایرانی، حتی امکان خرید از سوپر مارکت ها را به صورت آنلاین فراهم کردند. بسیاری از کسب و کارها به شکل آنلاین شدن پیش رفتند.
طی این پارادایم شیفت مردم به این نتیجه رسیدند که امکانی برای خرید محصولات اشان را به شکل آنلاین فراهم کنند.
پارادایم شیفت در کسب و کارها
در دنیای کسب و کارها، پارادایم شیفت باعث تغییر در نگرش اعضای یک سازمان می شود و در نتیجه نحوه انجام کارها را تفاوت می کند. سازمان هایی که حرفه ای و موفق هستند همگی یک نوع نگرش و پارادایم دارند.
مثلا در مرکز مهارت آموزی راستین، کارمندان جدید یک پارادایم شیفت و نگرشی متفاوت پیدا می کنند. در موسسه راستین رعایت نظم، احترام به مشتری و آراستگی ظاهر جزو پارادایم اصلی کارمندان است.
کارمندانی که در شرکت ها واکنش مناسبی نسبت به پارادایم شیفت داشته باشند، می توانند موفقیت شرکت را تضمین کنند.
بیشتر بخوانید: تلقین چیست و چه تاثیری روی افراد دارد؟
قبل از هر چیزی باید بدانید که پارادایم فعلی زندگی شما، مجموعه از نگرش های و الگوهایی هست که از زمان کودکی در ضمیر ناخودآگاه شما نقش بسته است و تغییر آنها به این سادگی ها که فکر می کنید نیست!
در وهله دوم باید بدانید که شما تغییر پارادایم را به همان طریقی که اتفاق افتاده انجام دهید. یعنی اول از همه نگرش جدیدی ایجاد کنید، آن را تبدیل به رفتار و عمل کنید و آن را تکرار کنید تا ملکه ذهنتان شود.
تعییر پارادایم واقعا هنر است. اگر یک پارادایم نامناسب دارید، پارادایم جدید را در ذهن خود تصور کنید، رویاپردازی کنید و تغییر را در گوشه ذهن خود داشته باشید. شما چه پارادایم نادرستی در ذهن خود دارید که تصمیم به تغییرش دارید؟
سوالات متداول
پارادایم شیفت چیست؟
پارادایم شیفت به معنی تغییر در الگو، نگرش، و نحوه انجام کارهاست. تغییر پارادایم در بخش های مختل مانند سیاست، روانشناسی، جامعه شناسی و… کاربرد دارد.
یک نمونه از تغییر پارادایم در جهان چیست؟
در کشورهای اروپایی، در سیستم آموزش و پرورش تنبیه دانش آموزان رایج بود. اما پس از جنگ جهانی تغییر پارادایمی اتفاق افتاد و معلمان برای افزایش عزت نفس کودکان و نوجوانان حق تنبیه آنها را نداشتند. به طوریکه این روزها در مدارس اروپایی تنبیه دانش آموزان ممنوع است.
یک نمونه تغییر پارادایم در ایران چیست؟
تغییر پارادایم ، همه چیز را تحت تاثیر قرار می دهد. هر چه این تغییر بزرگتر و عمیق تر باشد به همان اندازه بیشتر بر سیستم فکری، ارزشی، فرهنگی و فکری ما تاثیر می گذارد.
مثلا در سال های پیش خانم های شاغل زیادی در ایران وجود نداشت و نقش زن ها بیشتر در چهر دیواری خانه خلاصه می شد، اما طی یک پارادایم شیفت، زن های ایرانی مستقل تر شدند و با حضور فعال در بازار کار نقش اجتماعی پر رنگ تری پیدا کردند.
پارادایم شیفت چه زمانی اتفاق می افتد؟
پارادایم شیفت، زمانی اتفاق می افتد که پارادایم فعلی که همه آن را قبول دارند با پدیده های جدید ناسازگار شوند و یا اینکه به درستی کار نکند. در این حالت راه برای پارادایم شیفت هموار می شود.