تابحال شده مدام در ذهن خود، خود را ملامت کنید؟ به خودتان بگویید که دختر/پسر بدی هستید؟ به صورت افراطی به دنبال گرفتن احترام و توجه دیگران باشید؟ و به طور کلی احساس خوبی نسبت به خودتان نداشته باشید؟ همه اینها از علامت های نداشتن عزت نفس بالا است!
زمانی که این احساسات طولانی و کش دار می شود، سلامت روان ما به خطر می افتد و بخاطر عزت نفس پایین کم کم از خود و اطرافیانمان متنفر می شویم…
در این مقاله از وبسایت راستین ما به شما می گوییم که عزت نفس چیست؟ و شما را با راه های افزایش عزت نفس آشنا می کنیم.
عزت نفس چیست؟
عزت نفس نظری است که ما نسبت به خودمان داریم. شاید جالب باشد که بدانید عزت نفس با اعتماد به نفس متفاوت است. اعتماد به نفس به معنی «من می توانم» هست. برای آشنایی بیشتر به مفهموم اعتماد به نفس و راه های افزایش آن می توانید مقاله راه کارهای افزایش اعتماد به نفس را مطالعه کنید.
اما عزت نفس به معنی «من هستم» هست. مثلا:
من دوست داشتنی هستم
من ارزشمند هستم
من قابل احترام هستم
من لایق خوشبختی هستم
و …
وقتی که ما عزت نفس سالمی داریم، به خود و به طور کلی به زندگی خود احساس مثبت و خوش آیندی داریم. کسانی که عزت نفس دارند، بی قید و شرط خودشان را دوست دارند و برای دوست داشتن خود شرط و شروط نمی گذارند.
کسانی که عزت نفس بالا دارند معتقدند من انسانم، حقوق خودم را دارم و بقیه باید به حقوق من احترام بگذارند. من نیز موظف هستم حقوق دیگران را رعایت کنم
زمانd که عزت نفس پایین داریم، به خود و زندگی امان با دید منفی و انتقادی نگاه می کنیم و در مقابل چالش ها و مشکلات زندگی، خیلی زود از پا در می آییم.
بودا می گوید: ﺗﻮ ﺧﻮدت، ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻫﺮﮐﺴﯽ در ﮐﻞ ﺟﻬﺎن، ﻟﯿﺎﻗﺖ ﻋﺸﻖ و ﻋﻼﻗﻪ ﺧﻮدت رو داری…
جالب است بدانید که عزت نفس هیچ ربطی به محل زندگی، میزان ثروت، میزان تحصیلات، نوع شغل و… ندارد. یک فرد معمولی از نظر مالی، می تواند عزت نفس یالاتری از یک پزشک متخصص داشته باشد. پس بیایید ببینیم چه چیزی عزت نفس ما را کاهش می دهد؟
چرا عزت نفس نفس پایینی دارم؟
عزت نفس پایین معمولا از زمان کودکی شروع می شود. متاسفانه در کشور ایران به علت سیستم آموزشی غلط، کودکان با عزت نفس پایین رشد پیدا می کنند و این مسئله در جامعه ما ریشه فرهنگی عمیقی دارد.
تحقیقات نشان داده افرادی که در کودکی مورد تنبیه بدنی و کلامی قرار می گیرند، با عزت نفس پایین بزرگ می شوند.
حتما این جک معروف را شنیده اید که می گویند اگر در خانه ای مادر لیوان را بشکند بلا رفع شده، اگر بچه بشکند می گویند دست و پا چلفتی و اگر پدر بشکند بازهم فرزند یا مادر مقصر است که لیوان را آنجا گذاشته. همین مثال کوچک نشان می دهد که میزان عزت و احترام در خانواه های ایرانی درجه بندی می شود!
به گفته ﻣﺎﮐﺴﻮل ﻣﺎﻟﺘﺰ: ﻋﺰت ﻧﻔﺲ ﭘﺎﯾﯿﻦ، ﻣﺜﻞ راﻧﻨﺪﮔﯽ ﺑﺎ دﺳﺖ ﺷﮑﺴﺘﻪ در زﻧﺪگی است…
کودکانی که در کودکی از طرف پدر، مادر و یا جامعه لقب های ناپسند، حتی به شوخی می گیرند، کودکانی که مورد تنبیه بدنی و کلامی قرار می گیرند، کودکانی که دائم با دیگران و یا خواهر برادرانشان مقایسه می شوند و به طور کلی کودکانی که با پیام تو به اندازه کافی خوب نیستی مواجه می شوند، افرادی که در کودکی با رویدادهای دشوار، بیماری ها و مرگ عزیزان مواجه می شوند در آینده با مشکل عزت نفس پایین روبرو می شوند.
البته برخی از تیپ های شخصیتی مستعد داشتن عزت نفس پایین هستند، مثلا کسانی که ذاتا منفی نگرند و یا کسانی که استاندارهای بالایی برای خودشان تعیین می کنند در خطر عزت نفس پایین هستند.
عزت نفس از نظر فروید
فروید نظر جالبی در مورد عزت نفس پایین داشت. فروید می گفت اگر کودکان در مراحل رشد جسمی و روانی با محرومیت روبرو شوند، در آینده دچار عزت نفس پایین می شوند.
یکی از این موارد محرومیت عدم تثبیت دهانی است. مثلا نوزادانی که زودتر از موعود، از شیر مادر گرفته شده اند، مرحله تثبیت دهانی را به طور کامل به پایان نرسانده اند. از طرفی ارضا دهانی بیش از حد در کودکان، باعث ایجاد اعتماد به نفس کاذب و خود بزرگ بینی می شود.
از نظر فروید خودشیفتگی نیز به علت عزت نفس پایین شکل می گیرد. عزت نفس آنها از زمان کودکی آسیب دیده است و ترجیح می دهند با ماسکی از خودشیفتگی آن را بپوشانند. اما یکجای کار در اینجا ایراد دارد!
افراد خودشیفته زمانی که در جمعی حاضرند و از همه زیباتر، بهتر، خوش صحبت تر، پولدارتر و… باشند خود را دوست دارند، اما زمانی که با فردی بهتر از خود مواجه می شوند، به یکباره فرو می ریزند.
افراد با عزت نفس بالا می گویند، من از دیگران نه بالاترم، نه پایین ترم، نه بهترم و نه بدترم. من همه آنچه که هستم را دوست دارم و به آن افتخار می کنم.
چگونه عزت نفس پایین خود را درمان کنیم؟ (افزایش عزت نفس)
عزت نفس پایین روی موفقیت ما در زندگی تاثیر زیادی دارد. اگر کمبود عزت نفس داشته باشیم ممکن است خودمان را از موقعیت های اجتماعی دور نگه داریم، از شرایط چالش برانگیز دوری کنیم و برای موقعیت های جدید تلاش نکنیم.
زندگی با عزت نفس پایین واقعا سخت است! شما مدام در اضطراب و استرس هستید و دچار مشکلاتی مانند استرس، ترس و افسردگی می شوید و به تدریج می آموزید که تنها راه مقابله با مشکلات، اجتناب و فرار از آنهاست.
در موارد شدیدتر این افراد به صورت افراطی الکل می خورند و به مواد مخدر روی می آورند.
در ادامه با وبسایت راستین همراه باشید تا با راه های افزایش عزت نفس آشنا شوید.
1. آگاهانه زندگی کنید
زندگی آگاهانه یعنی در برابر حقایق احساس مسئولیت کنیم، بدانیم حقیقت واقعا چیست؟ و به حقایق احترام بگذاریم.
برای داشتن زندگی آگاهانه نباید از واقعیت ها فرار کنیم، اشتباهات خودمان را ببینیم و آنها را اصلاح کنیم، اجازه ندهیم کسی به جای ما فکر کند و تصمیم بگیرد و بدانیم احساسات ما با واقعیت متفاوت است.
مثلا ممکن است در یک روز کاری همکارمان را عصبی و ناراحت ببینیم، شاید احساس کنیم که او از دست ما ناراحت و عصبی است اما واقعیت این هست که او دچار مشکلات خانوادگی شده.
کسانی که زندگی آگاهانه دارند خود، رفتار و اعمالشان را ارزیابی می کنند، درک دقیقی از شرایط حال حاضر دارند و ذهنشان انعطاف پذیر است.
بیشتر بخوانید:رسالت شخصی چیست
2. برای افزایش عزت نفس خودتان را بپذیرید
خودپذیری یعنی اینکه با خودمان در صلح باشیم و خود را همانطوری که هستیم بپذیریم. خود پذیری مخصوصا در مواردی که نمی توانیم چیزی را تغییر دهیم بسیار مهم است. خودپذیری یعنی احساس رضایت از خود با وجود تمام کاستی ها…
ناتانیل براندن (روانشناس) یک تمرین بسیار جالب برای خودپذیری پیشنهاد کرده است که می توانید آن را در منزل انجام دهید.
تمرین برای خود پذیری: “روبروی آینه بایستید و با دقت به خود نگاه کنید. ترجیحا این کار را بدون لباس انجام دهید. ممکن است در لحظه اول حس ناخوش آیندی داشته باشیم، اذیت شویم و نخواهیم نگاه کردن به آینه را ادامه دهیم. چون بیش از حد چاق یا لاغریم، ترک های پوستی داریم، عضوی از بدنمان رو دوست نداریم. در این حالت چیزی در درونمان می گوید به آنجا نگاه نکن، رویت را برگردان، ذهنمان به شدت می خواهد خودمان را انکار کند. این حالات را تحمل کنید، سخت است ولی قابل انجام است! پذیرفتن به معنای دوست داشتن نیست. پذیرش به این معناست که این بدن مال شماست و شما نباید خودتان را با کسی مقایسه کنید. اگر به مدت 40 روز این تمرین را انجام دهید، ذهنتان به تدریج واقعیت فیزیکی خودتان را خواهد پذیرفت.”
3. مسئولیت پذیر باشید
برای افزایش عزت نفس شما باید مسولیت پذیر باشید. یعنی اگر خواسته ای دارید، خودتان مسئول برطرف کردن آن خواسته هستید. شما باید مسئولیت انتخاب ها، شکست ها، موفقیت ها، حرف ها و جملاتتان را بر عهده بگیرید.
جمله ای معروف وجود دارد که می گوید: منتظر نباشید، هیچ کس برای نجات شما نمی آید! ما خود باید مسیر را طی کنیم.
فرد مسئولیت پذیر آگاهانه تصمیم می‌گیرد. او رفتار حساب شده دارد. به خود و دیگران کمک می کند کند و عواقب کارها و تصمیم‌های خود را می‌پذیرد.
4. ابراز وجود کنید
ابراز وجود یعنی اینکه به خواسته ها و نیازهای خودمان احترام بگذاریم. ابراز وجود نقش مهمی در افزایش عزت نفس دارد.
خوب حالا این سوال پیش می آید که چگونه ابراز وجود کنیم؟ ما باید در مورد نیازهای خودمان صحبت کنیم، اگر در جایی هستیم و هوا گرم است باید بگوییم، اگر در میهمانی گرسنه هستیم به صاحبخانه نگوییم سیر هستیم و به طور خلاصه نباید نیازهای خود را قورت دهیم.
یکی از چیرهایی که باعث می شود از ابراز وجود بترسیم، ترس از این است که دیگران از ما رنجیده خاطر و یا ناراحت شوند و یا اینکه بعد از ابراز وجود به ما توجهی نشود.
اگر درختی بلند، سرحال و زیبا با شاخ برگ های سرسبز در وسط جنگل وجود داشته باشد، هیچکسی او را نمی بیند، پس گویی که وجود ندارد! هر چه هستید و هرکه هستید از ابراز وجود نترسید.
این ابراز وجود به شما کمک می کند تا دیگران از توانایی های و نیازهای شما باخبر شوند. افراد با عزت نفس بالا به راحتی می توانند ابراز وجود کنند.
بیشتر بخوانید: چگونه بر کمال گرایی غلبه کنیم؟
5. برای افزایش عزت نفس، به خود ثابت کنید که ارزشمندید
اگر عزت نفس شما خدشه دار شده است، آنرا احیا کنید. مثلا اگر در یک رابطه عاطفی شکست خورده اید، ویژگی های مثبتی از خود تهیه کنید. مثلا من زیبا و پرانرژی هستم، وفادارم و از نظر عاطفی فردی با احساس هستم.
اگر نتوانستید در شرکت از نظر کاری ارتقا بگیرید تمام ویژگی هایی که از شما یک کارمند ارزشمند می سازد را لیست کنید. مثلا من فردی منظم و وقت شناسم، کارهایم را با دقت و وسواس انجام می دهم و…
سپس یکی از ویژگی ها مثلا وفاداری را انتخاب کنید و در مورد مزیت های وفاداری در اینترنت و جاهای مختلف سرچ کنید. از دوستان و اطرافیان بپرسید وفاداری در روابط چرا و چقدر در روابط برایشان ارزشمند است. با اینکار به تدریج به ارزش واقعی خود بیشتر پی می برید.
چه کسانی می توانند برای درمان عزت نفس پایین به من کمک کنند؟
دلیلی وجود ندارد که سرتان را پایین بگیرید و نگاهی شرمنده داشته باشید. همیشه مستقیم نگاه کنید و به خود افتخار نمایید. (هلن کلر – نویسنده نابینا و ناشنوای آمریکایی)
اگر عزت نفس شما خدشه دار شده است، سرتان را بالا بگیرید، شما می توانید دوباره آن را بدست آورید! کودکی که تازه متولد می شود، ضعیف و ناتوان است. او نیاز به حمایت پدر و مادر خود دارد و اگر این حمایت به درستی انجام نشود دچار کمبود عزت نفس خواهد شد.
در مرحله دوم جامعه و سیستم آموزش پرورش عزت نفس را در کودکان تخریب می کنند و یا می سازند. اگز این مرحله هم با موفقیت طی نشد، کار تمام نشده است و هنوز هم جای امید وجود دارد. شما می توانید از یک مربی و راهنما کمک بگیرید.
بیزینس کوچ ها به شما کمک می کنند تا با توسعه فردی عزت نفس از دست رفته خود را بازیابید. شما عزت نفس بالایی دارید یا نه؟ چه کارهایی برای افزایش عزت نفس خود انجام داده اید؟