پراگماتیسم یا عمل گرایی چیست؟

ریشه پراگماتیسم بر می گردد به یونان باستان! pragma در زبان یونانی به معنی عمل است و پراگماتیسم به معنی عمل گرایی!

پراگماتیسم و یا عمل گرایی یک جنبش فسلفی است که معتقد است: «اگر نظر و عقیده ای برای انسان کارآمد و مصلحت باشد، در واقع حقیقت است!»

پراگماتیسم معتقد است که حقیقت به انسان بستگی دارد و هر چیزی که فایده، سودمندی و نتیجه ای برای انسان داشته باشد؛ همان حقیقت است. چیزی که «سودمند» نباشد نمی‌ تواند «حقیقت» باشد. پراگماتیست ها می گویند باید به جای ایده آل و احساسات، باید بر واقعیت ها تمرکز کرد.

در حالیکه کسانی که به پراگماتیسم اعتقادی ندارند می گویند حقیقت چیزی است که وجود دارد، چه انسان آن را بشناسد و چه نه! چه به آن اعتقاد داشته باشد و چه نه! آنها می گویند در واقع حقیقت از انسان جداست.

در ادامه با وبسایت راستین همراه باشید تا با بنیانگذار پراگماتیسم، اصول پراگماتیسم و نقد پراگماتیسم آشنا شوید.

بنیانگذار مکتب عمل گرایی و یا پراگماتیسم که بود؟

ویلیام جیمز، کسی که نظریه پراگماتیسم را پایه گذاری کرد در سال 1862 در نیویورک متولد شد. پدر او عارف بود و تاثیر زیادی در تفکراتش داشت. ویلیام جیمز در واقع همه کاره بود. او در دانشگاه پزشکی خوانده بود و در دانشگاه فیزیولوژی تدریس می کرد، سپس به روانشناسی روی آورد و در آخر کار به تدریس فلسفه پرداخت.

ویلیام جیمز علاقه ای به مذهب و دین نداشت، اما ایمان و آرامشی که مذهب به همراه آورد را دوست داشت. به همین علت می گفت نیازی به اثبات خدا نیست، همین که انسان ها با ایمان به نتیجه ای مفید می رسند، می توانند ایمان را به عنوان حقیقت انتخاب کنند و نیازی نیست پشوانه واقعی برای اعتقاداتشان داشته باشند.

ویلیام جیمز که یک پراگماتیست اصیل و دو آتشه بود می گفت هر چیزی که سودمند باشد نشانه صحیح و حقیقت بودن آن است. او می گفت هدف ما نباید کشف حقیقت باشد، همینکه چیزی برایمان پرمنفعت باشد را می توانیم حقیقت بنامیم.

2 مثال از پراگماتیسم یا عمل گرایی

1.معنی پارگماتیسم در زمینه های مختلف متفاوت است. مثلا پراگماتیسم در سیاست بیشتر به معنای مصلحت‌ گرایی است. به همین خاطر سیاستمداران ممکن است از نظر عموم کارهای نادرستی را انجام دهند اما به حالت کلی، مصلحت جمعی و سودمندی در انجام دادن همان کار باشد.

2. پراگماتیسم در آموزش و پرورش به این معناست که دانش آموزان باید مطالبی را یاد بگیرند که آموختن آنها واقعا ارزش داشته باشد و در زندگی به درد بخورد. مثال بارز همین انتگرال است. آیا واقعا انتگرالی که در مدارس آموخته ایم در زندگی واقعی حلال مشکلات ما بوده است؟ مسلما خیر! پراگماتیست ها، به هیچ وجه تدریس دروسی که خارج از مدرسه و در زندگی واقعی به درد نمی خورد را قبول ندارند. در پراگماتیسم، دانش آموزان مطالبی که به زندگی آنها مرتبط و مفید باشد را یاد می گیرند و برای یاد گیری مشتاق تر هستند.

پراگماتیسم تفکر تنبل ها نیست

یکی از تصورات اشتباهی که در مورد مکتب پراگماتیست ها وجود دارد این است که گفته می شود عمل گرایی به معنای قبول هر آنچه که وجود دارد هست. آنها در واقع کاری را انجام می دهند که در زمان فعلی موثر است و هیچ تلاشی برای بهبود، کشف دانش جدید و بهبود اوضاع نمی کنند.

اما این تصور اشتباه است. پراگماتیسم پذیرش وضعیت موجود نیست، بلکه تصدیق آن است.

گاهی اوقات ما با بهانه آوردن برای انجام دادن بهتر کارها، می گوییم که عملگرا هستیم. در واقع تفاوت زیادی بین افراد عملگرا و تنبل وجود دارد.

تنبل ها معمولا می گویند: «همه همین کار را انجام می دهند»، «شنیدم این طرز فکر، درست است»، «در جایی خوانده بودم بهتر است همین کار را انجام دهیم».

اما عملگراها می گویند: «بهترین راه برای انجام کارها چیست؟» و یا «چگونه می توانم ثابت کنم که این راه حلی که انتخاب کرده ایم بهترین است؟»  اگر به هنگام انجام کارها، مایل بودید به این سوال ها پاسخ دهید در واقع فردی عملگرا هستید. پیشنهاد می‌کنیم مقاله ” درمان تنبلی ” سایت راستین را نیز مطالعه کنید.

چند راهکار برای افزایش عمل گرایی

• به دنبال ایده آل نباشید

همه دوست دارند کامل باشند اما هیچ کس بی نقض نیست و دست بالای دست بسیار است.

پس به جایی که اینکه منتظر بنشینید تا همه چیز عالی شود و سپس شروع کنید، از همین الان عمل کنید.

انتظار این را نداشته باشید که همه چیز مطابق میل شما پیش برود. به قول شهرزاد در سریال شهرزاد، «همه چیز اونطور که ما می خوایم پیش نمیره». پس با قبول این واقعیت، روی کار و شغل خود تمرکز کنید و سعی کنید بفهمید که چگونه می توانید کارها را بهترین نحو ممکن انجام دهید.

• شما در مکان درستی هستید

مهم نیست که هم اکنون کجا هستید، هرجا که هستید، از آنجا شروع کنید. شاید با خود بگویید در ایران هستم و در ایران امکان پیشرفت زیادی وجود ندارد، شاید با خود بگویید در شهری که من زندگی می کنم اصلا مگر می شود با عملگرایی به پیشرفت رسید!

اما باید بدانید که زندگی مانند یک سفر است و شما در هر زمان و مکانی که خواستید، می توانید برخی از کارها را به بهترین نحو ممکن انجام دهید.

• سرزش کردن ممنوع

اگر شروع به سرزنش خودتان و وضعیت موجود کنید احساساتی مانند خشم، استرس، پیشمانی و… وجودتان را فرا می گیرد و شما را فلج می کند.

شما نه تنها از سرزنش خود، بلکه باید از سرزنش دیگران نیز دست بردارید.

• تجربه کنید

عملگرایان، برای تجربه ارزش خاصی قائل هستند. مثلا شما در دانشگاه چیزهای زیادی یاد می گیرید، اما تا زمانی که خودتان آن را تجربه نکنید و به طور مثال وارد بازار کار نشوید و تجربی آن را آموزش نبینید، نمی توانید آن را به صورت کامل بیاموزید.

بنابراین بهتر است چیزهایی را یاد بگیرید و چیزهایی را به دیگران یاد بدهید که امکان تجربه آنها به صورت عملی وجود داشته باشد.

• اقدامات عملی انجام دهید

پراگماتیست ها همیشه چیزهای جدید امتحان می کنند و در حال عمل هستند. در واقع آنها با تجربه کردن است که دنیا را کشف و درک می کنند.

عمل گراها به تجربه اعتقاد زیادی دارند و از طریق تجربه کردن است که دنیا را می فهمند و درک می کنند. اصلا تفاوت یک پراگماتیست و عمل گرا با افراد معمولی در این است که آنها کنجکاو هستند و از تجربه کردن چیزها و کارهای جدید ترسی ندارند.

• روی چیزهای خوب تمرکز کنید

افراد عملگرا، ایده ال گرا نیستند. برای آنها مهم نیست که همه چیز عالی باشد! درست است که به دنبال بهترین راه حل ها می گردند، اما اگر چیزی نسبتا بهتر هم پیدا کنند بازهم خوشحال هستند و برای نتایجی که می گیرند به خود پاداش می دهند. مثلا تصور کنید شما یک معلم هستید.

اگر معلم عملگرایی باشید، انتظار نخواهید داشت تمامی دانش آموزان تمامی مطالب را تمام و کمال دریافت کنند و نمره آنها همیشه 20 باشد. اگر آنها بتوانند آن بخش هایی از درس را که در زندگی واقعی آنها به درد می خورد را به طور کامل یاد بگیرند، برای شما کافی و راضی کننده خواهد بود.

 

چرا پراگماتیسم؟

پراگماتیسم و یا عمل گرایی به ما یاد می دهید که کمال گرای منفی نباشیم. بپذیریم که شرایط موجود کاملا ایده آل نیست و با باید در همین شرایط بهترین باشیم.

البته این بدان معنی نیست که شرایط همیشه همینطور باقی می ماند. پراگماتیسم این فرصت را به ما می دهد که در هر شرایطی بهترین گزینه را انتخاب کنیم.

عمل گرایی به شما کمک می کند که در حین انجام کارها، وضعیت موجود را بهبود ببخشید و مسیرهای بهینه جدیدی را کشف کنید.